Anal Fissür
*Anal Fissür Nedenleri
Makattaki kasların bütünlüğünün çatlama veya yırtılma yolu ile bozulmasıdır.
Anal fissürün nedeni bilinmemektedir, ancak yakınmalar makattan sert ve iri dışkının geçmesi ile belirginleşir. Makatta kabızlık veya ishale, acı besinler tüketmeye bağlı çatlaklar oluşur, doğum sonrasıda çok görülür. Hastalığın görülme olasılığı kabızlık, lösemi, Crohn hastalığı, bağışıklık sistemi yetmezliği hastalıkları ve birden fazla gebelik ile birlikte artmaktadır.
Ağrıya karşı son derece duyarlı olan anal bölgedeki herhangi bir minicik çatlak az-çok ağrıya; o da anal kaslarda spazma, yorulma ağrısına, kan dolaşımında bozulmaya, yani iskemiye yol açar. İskemi halinde ağrı daha da artar ve yara beslenmesi bozulur, iyileşme gecikir hatta kötüleşir.
Medikal olarak iyileştirilmiş pek çok fissür nükseder. Bunun nedeni, anal kanalı saran ve destek veren eksternal kas demetlerinin, kuyruk sokumu tarafında sık olarak doğuştan zayıf yaratılmış olmasıdır.
Kabızlık ve doğum gibi nedenlerle makatta oluşan çatlak (fissür), zamanla müzminleşerek dayanılmaz ağrı ve kaşıntılara sebep olur.
Anal Fissür Belirtileri
Sert ve iri dışkılama anında ve özellikle sonrasında oluşan şiddetli anal ağrı yakınması belirgindir. Ağrı bir saat kadar sürebilmekte ve diğer dışkı geçişi ile yinelenmektedir. Ağrılar özellikle dışkılamadan sonra artar ve saatlerce, hatta gün boyu sürer, dayanılmaz olur.Sancı nedeni ile hasta tuvalete gitmekten korkar, buda kabızlığı artırır ve neticede fissür giderek büyür.Çocuklar dışkılamayı reddedebilirler.
Olay 20-30 gün devam ederse, yara önünde hemoroide benzer, hipertrofik papilla veya web denilen bekçi bir meme oluşur; yara daha da derinleşir, ağrı ve kaşıntı artar; yani artık KRONİK ANAL FİSSÜR GELİŞİR. Sert bir zemine otururken de ağrı hissedilir.
İyice kronikleşmiş fissürlerde bazen iltihabi veya pis kokulu sarı akıntı da olabilir. Bunun sebebi, fissür yarasının derinleşmesi veya bekçi memeyi alttan delerek, bir perianal fistül oluşturmasıdır.
Kanama nadirdir ve kağıda bulaşır tarzdadır; hemoroidlerdeki gibi püskürür tarzda değildir. Tuvalet kağıdı, iç çamaşır veya alt bezinde çizgi halinde kan bulaşması görülebilir. Makat etrafında kaşınma belirgindir.
Makattan kanama olduğu zaman mutlaka uzman doktor tarafından muayene olunmalı, çünkü kalın barsak kanserleri ve kalın barsağın diğer hastalıklarıda kanama yapabilir. Hemoroid ve fissür tedavisine kesin tanı konulduktan sonra başlanmalı.
Anal Fissür Tedavisi
Uygun tedavi yöntemi evde gerçekleştirilebilir.
Fissürün onarımı veya kasların bütünlüğünün sağlanması cerrahi olarak sağlanıp makat kaslarının iyileşmesi sağlanabilir.
Erişkinler için 4-6 haftada tedavi ile iyileşme sağlanabilir ve cerrahi girişime gerek kalmayabilir. Fissür iyileşene kadar kabızlığı önlemek için çeşitli önlemler alınmalıdır. Dışkıyı yumuşatmak amacı ile doktorun önereceği ilaçlar verilebilir. Bol miktarda sıvı gıdalar verilmelidir.Fiziksel hareket, kabızlığın oluşma şansını azaltmaktadır. Ayrıca, kabızlığı önlemek için yüksek miktarda lif içeren bir diyet alınmalı ve bol su içilmelidir. Dışkının yumuşatılması ile birlikte çocukların yakınmaları geriler.
Makat etrafındaki ağrı ve kas spazmı rahatlatmak için, sıcak oturma banyoları ve sıcak uygulamalar faydalıdır.
Ağrıya karşı asetaminofen içeren ağrı kesici haplar veya sürülebilen anestetik ilaçlar kullanılabilir.
İyileşme sürecinde herhangi bir şekilde aktivite kısıtlaması yoktur.
Doğumdan sonraki ilk 3 gün yumuşatıcı krem ve Libalax veya Gliserin benzeri fitillerle fissür oluşumu önlenmeli. Anal fissür bir şekilde oluşmuşsa krem ve fitillere 7-10 gün devam edilmeli, ılık su oturma banyosu yapılmalı, ağrı varsa ağrı kesiciler verilmeli ve bol meyve, sebze tüketimi ile kabızlık önlenmeli.
Akut dönemde ilaçlarla tedavi denenir. İlaçla tedavide amaç hastaya ağrısız dışkılamayı sağlamaktır. Bunun için tuvalet öncesi ılık su oturma banyosu banyodan sonra anus bölgesine uyuşturucu merhem sürmek ve kabızlığın düzeltilmesi şeklindedir. Bu dönemde çatlak % 50 oranında tedavi edilebilir ancak kabızlığın devam etmesi halinde % 85 ihtimalle tekrar oluşur. 2-3 haftada istenen iyileşme sağlanmadıysa ağrı-kabızlık-anal spazm kısır döngüsü oluştuğunda artık ilaçlarla tedavi edilemeyeceğine yani müzminleştiğine karar verilir daha etkili tedavi yöntemlerine geçilir.
Bahsedilen tedavi seçeneklerine rağmen yakınmalarda bir değişiklik olmuyorsa, doktorunuza danışmalısınız.
Akut fissürlerde medikal tedavinin başarı şansı, sıkı bir uygulama ile % 80 dir. Ancak fissür kronikleşmiş ise, yani yara derin ve zemini çok sert ve bekçi meme gelişmiş ise ve fissür memenin altına ilerleyerek cilt yönünde delmiş ve fistül yapmışsa, bu tür tıbbi tedavi % 50 başarısız kalacaktır .
Tıbbi tedavilerde başarısızlığın bir başka sebebi de yanlış ilaçlar ve yanlış diyettir. Kronikleşmiş anal fissürde tedavi; tıbbi veya cerrahi yolla anal spazmın giderilmesi esasına dayanır. Tıbbi tedavi ile geçici rahatlama sağlansa da, kalıcı ve kesin tedavi cerrahi müdahale ile sağlanır. Ancak akut dönemde önce tıbbi tedavi denenmelidir.
Anal Fissürün tedavisi:
Makat kenarındaki kasın kısmi kesilmesiyle (lateral internal sfinkterotomi), basınç kalkacağı için fissür kendiliğinden kaybolacaktır.
Kronik Anal Fissürde
Cerrahi Tedavi
Hekimlikte kişisel bilgi, beceri ve tecrübenin çok gerekli olduğu konulardan biri; anal fissür, fistül ve hemoroidlerdir. Çünkü anüs anatomisi ve anal fonksiyonlar son derece hassas mekanizmalar üzerine kurulur. Örneğin, cerrahi girişimlerde anal mukozadan ve mukozal örtünün damarsal yastık ve valv görevi yapan dokudan biraz fazla alındığı takdirde İnkontinens, yani kaçaklar ve iyileşme sorunları olabilir. Hastaların en çok korktuğu husus, operasyon yüzündan olabilecek gaita kaçağı ve ağrıdır.
İdealize edilmiş enstruman ve tecrübeli hekim eli ile, ağrısız veya minimal bir ağrı ile, hem de lokal anestezi ile, gayet etkili ve başarılı " LİS yani Subkütan Lateral İnternal Sfinkterotomi" yapılabilir. Dış, yani eksternal sfinktere asla dokunulmaz. Gerekirse büyük bekçi memeler de alınır. Küçük memeleri almamalı, yoksa girişim sonrası ağrı olabilir. Bekçi memeler yerinde kalırsa zamanla küçük, yumuşak deri sarkıntılarına dönüşür, hiç bir sorun teşkil etmezler. Büyük bekçi memeler ise hijyenik sorunlara yol açacağı için alınmaları daha uygun olur.
Operasyon için herhangi bir ön hazırlık veya sonrası dönemde, 1 saatten daha fazla istirahati gerektirmez; yeme içmeye ara verilmez.
Poliklinik şartlarında, yani hastane yatışı ve narkoz gerekmeden yapılabilen bu küçük , fakat modern tedavi yöntemi ile; hasta hemen rahatlar ve fissür yarası da 1 hafta içinde sessizce kaybolur gider. Dikiş gerekmez, kanama olmaz, kaçak, nedbe veya çekinti olmaz. Ancak acemi ellerde nadir de olsa, eksternal sfinkterin de kesilmesine bağlı olarak gaz veya gaita kaçağı gelişebilir.
Komplikasyonlar:
Anal fissürün olası komplikasyonları arasında makat kaslarının zedelenip iyileşmemesi sonucu dışkı tutulamaması bulunmaktadır.
Anal Fissürden Korunma:
Anal fissürün oluşmasını önlemek için kabız kalmaktan kaçınılmalıdır. Bu nedenle de günde en az 8 bardak su içilmeli ve lif oranı yüksek bir diyet alınmalıdır. Gerekli olduğu takdirde barsakları yumuşatıcı ilaç alınabilir. Ikınmadan ve anal ilişkiden kaçınılmalıdır.
1 - Kabızlıktan şiddetle sakının. Unutmayın, kabızlığın birinci sebebi spastik kolon yani sinirsel kolittir. Sinirsel kolitin ise asıl sebebi stres, düzensiz yaşam, iş yoğunluğu,aşırı titizlik ve gerginliktir. Tedavide herşeyden önce psikolojik olarak rahatlamanın yolunu bulun. Düzenli yeme içme ve tuvalet alışkanlığı edinin. Soğuklardan, soğuk ve asitli içeceklerden sakının. Tatil günleri dahil, her sabah aynı saatte kalkın. Elinizi, yüzünüzü, ayaklarınızı ılık su ile yıkayın ve kahvaltıya oturun. Kahvaltıda mutlaka sebze ve meyve bulundurun. Ayrıca bir bardak ılık ballı süt, bal şerbeti, erik marmelatı suyu, kayısı marmelatı suyu gibi bir içecek mutlaka bulunsun veya en azından bitkisel çay (siyah çay değil) için. Kahvaltıdan sonra tuvalete oturun. Bu işlemler, barsaklarınızı, yani gastrokolik refleksi harekete geçirecektir. Gün boyu her fırsatta erik, kayısı ve benzeri meyve suyu veya normal su içmeye devam edin.
2 -Tuvalet ihtiyacını ve saatini sakın tehir etmeyin. Tuvalette 5 dakikadan fazla oturmayın. Tamamen boşalmak için kendinizi zorlamayın. Kolitiniz, kabızlığınız veya çıkışta anatomik veya fizyolojik sorunlarınız varsa tamamen boşalamazsınız; ama oturdukça hemoroidleriniz daha fazla şişecek ve kalıcı torbalar oluşacaktır. Bu durumda Libalaks gibi bir fitil veya Fleet Phosphosoda gibi hijyenik bir basit lavman ile boşalma sağladıkdan sonra doktora danışın. Tuvaletten sonra mümkünse daima bol ılık su ile temizlenip, gerekiyorsa yumuşatıcı bir melhem sürüp hemen kalkın. Doktorun onaylamadığı melhemleri sürmeyin. Allerjik reaksiyon gelişmesini önlemek için aynı melhemi 2 haftadan fazla kullanmayın, çoğunlukla saf vazelin (vazelin pure) melhem yeterli olacaktır.
3 - Uzun süre ayakta veya hareketsiz oturarak durmayınız; veya aşırı yorulana kadar yürümeyin veya aşırı spor yapmayın.
4 - Tahriş yapabileceğinden, taharetlenirken sabun veya şampuan kullanmayın. Kurulanırken sert kağıt veya bez yerine yumuşak tuvalet kağıdını tercih edin.
5 - Günde ortalama 1 kg meyve, 1 kg sebze, bol salata yiyin. Sofraya oturduğunuzda önce meyve ve sebze yemeyi tercih edin. Başta erik, incir, kayısı, armut, kiraz, dut, kuşburnu gibi meyvelerin tazesi, kurusu veya hoşafı; her türlü salata, ıspanak, marul, bamya, lahana, brokoli, turp, kereviz, havuç, taze bakla, taze fasulye, taze börülce, yeşil soğan, yeşil biber, pırasa, domates, salatalık, patates, semiz otu ve mantar gibi sebzeleri bolca tüketin. Çerez olarak ceviz, taze fındık ve badem yemenizin sakıncası yoktur.
6 - Kepekli ekmeği tercih edin. Her türlü çorba, pilav ve makarna vs. içine pişirirken kepek veya bol sebze ilave edin. Pasta, kurabiye, sandviç, kraker ve börek gibi rafine un mamullerini, yağlı kuru yemişleri az tüketin veya kepekli olmasını sağlayın.
7 - Gün boyu tuvalet temizliğinize özen gösterin. En ufak anal kaşıntı ve kirlenme şüphesinde bol ılık su ile yeniden taharetlenin; hatta ılık suya oturun. Günde bir veya iki kez tuvalete çıkın; ikiden fazla tuvalet çıkıyorsanız ishal veya barsak enfeksiyonunuz var demektir; ishaliniz varsa koliti, hemoroidleri ve özellikle fissürleri, tahrik ve tahriş edeceğini ve kronikleştireceğini unutmayın.
8 - Sigara, alkol, çay, kola, aşırı baharat, aşırı kuru gıda, aşırı yorgunluk, aşırı uykusuzluktan sakının. Kırmızı eti azaltın, beyaz et tüketin.
9 - Şişmanlık ve hareketsizlikten sakının. Şişman kişilerin hemoroid, proktit, fissür, mantar, çamaşır kirletme gibi proktolojik rahatsızlıkları, yani anüs hastalıkları fazla olur. Bazen kabızlık nedeni çok karmaşık olabilir ve kurallara uyduğunuz halde sorunlar devam edebilir. Örneğin perine organlarınızda sarkmalar, fıtıklaşmalar, anüs çıkışında açı bozuklukları veya puborektal adale askısında spazm olabilir. Bunlar ancak yeniden muayene, defekografi, rektoskopi, ginekolojik muayene gibi ileri tetkiklerle belli olabilir ve tedavileri de hayli farklıdır. Bu durumları doktorunuzla daha yakın diyalog kurarak çözümlemeye çalışın.
Etiketler: Anal füssür, makat, çatlak, basur, kabızlık, maranki, saraçoğlu, bursa, doğadanderman, doğadan derman, bitkisel
